Heb je ook wel eens dat er opeens tikkende en knakkende geluidjes uit je paard komen? Bij jezelf heb je ze vast wel eens gehoord, maar die bij een paard klinken weer anders. Waar komt dat geluid dan vandaan?
Wat voor geluiden zijn er?
Er zijn twee verschillende geluidjes – een tikkend geluid wat elke pas terugkomt, totdat er iets verandert in de beweging, of een knak die je eenmalig hoort en daarna niet meer terugkomt. Beide hebben een andere oorzaak.
TIK
De eerste, degene die herhaalbaar is en meerdere keren tijdens je training/rit kan voorkomen, wordt veroorzaakt door een stukje flexibel weefsel wat over een ander hard weefsel heen glijdt. Dit kun je vergelijken met gitaarsnaren of een gespannen elastiekje wat je uit positie brengt en terug laat springen. Dit kan een pees zijn of een gewrichtsbandje dat uit positie wordt gebracht en terugspringt, maar ook het kraakbeen van een gewricht of het gewrichtskapsel dat vervormt. Dat blijft aanwezig zolang het paard op dezelfde manier blijft lopen.
KNAK
Het tweede geluid, meer een doffe knak die je maar één keer hoort, komt van luchtbellen in een gewricht. In een gewricht wat een tijdje niet of maar minimaal beweegt staat het gewrichtsvloeistof ‘stil’. Het gewricht krijgt zijn voedingsstoffen via het gewrichtsvloeistof en de afvalstoffen worden ook weer via het gewrichtsvloeistof afgevoerd. Een gedeelte hiervan bestaat uit gassen, welke oplossen in de vloeistof. Bij het opnieuw of meer gaan bewegen gaan de gassen uit oplossing naar gasvorm, dit veroorzaakt de knak. Het lijkt het vaakst voor te komen in gewrichten die veel mogelijkheid tot beweging hebben, zoals de voorknie, achterknie, het spronggewricht en de hals. Je kunt het uitlokken door gewrichten naar maximaal strekken of buigen te brengen, zoals bij je eigen vingers. Het zou vaker voor kunnen komen bij gewrichten waar een beschadiging heeft plaatsgevonden, waardoor het ontstoken is en het gewrichtsvocht anders van samenstelling is, of bij paarden met hele mobiele gewrichten die makkelijk in een maximale stand komen. Je hoort het vaak bij jonge (ongetrainde) paarden of oudere paarden met gewrichtsproblemen.
Anouk, is dit ernstig??
Daarna natuurlijk de vraag – is het erg? Anouk, onze dierenarts en trainer antwoordt: De enkele knak is een fysiologisch proces, dit ‘hoort’ te gebeuren. Het komt wel vaker voor bij gewrichten die niet genoeg of juist te veel kunnen bewegen of gewrichten die niet helemaal gezond zijn, dus als je het erg vaak hoort kan het reden te zijn om de gewrichtsgezondheid van je paard eens goed te controleren.
Hoor jij een constante tik, knak of krak?
De terugkomende tik, soms zelfs tot kraken aan toe, kan door veel meer structuren veroorzaakt worden. Een peesje wat over de rand van een gewricht schiet is niets om je zorgen over te maken, dat komt door normale beweging. Dit tikken hoor je bij veel paarden en komt vaak voor. Dit gebeurd alleen als er veel kracht op staat, bijvoorbeeld het gewicht van het paard op een bewegend been.
KRAK
Maar wat ook mogelijk is, is dat een gewrichtsbandje over nieuwvorming van bot (artrose) schiet of dat je zelfs bot op bot hoort door kraakbeendegeneratie. Hiervoor moet artrose wel zodanig ernstig zijn dat het de normale beweging belemmert, het probleem daar rondom heen is dan meestal allang al bekend, omdat het paard dan pijnlijk moet zijn. Patella fixatie, waarbij de knieschijf blijft hangen op het randje bot tijdens beweging in plaats van los getild te worden, kan ook oorzaak zijn van een tik wanneer de patella uiteindelijk los schiet. Dit is overigens niet pijnlijk, maar wel vervelend omdat het paard dan even zijn been niet kan buigen.
Tot slot…
Alles wat de gewrichtsvloeistof of de beweging beïnvloedt, zoals voeding, warm of koud weer, training, werk op verschillende bodems of behandeling door fysiotherapeut of osteopaat, kan tikken of knakken doen ontstaan of verdwijnen. Je paard kwalitatief goede voeding geven is natuurlijk altijd erg belangrijk en vergroot de soepelheid van het paard. De geluidjes kunnen dus volledig onschuldig zijn, maar ook gepaard gaan met aandoeningen. Deze aandoeningen geven meestal ook andere tekenen, het is dus zaak om goed naar je paard te kijken en bij twijfel te controleren.
Jente Driessen & Anouk Wiertz van HorseComplete