Spierbevangenheid is een aandoening die ook wel als “tying-up” of maandagziekte bekend staat. Maar vooral maandag ziekte geeft de kern van de aandoening goed aan. In de tijd dat paarden nog voor het dagelijks werk op het land werd gebruikt, kwam de aandoening meestal op maandag voor. Tijdens het begin van het werk na de rustdag (zondag) in het weekend, werden de paarden stijf en konden niet verder.
De aandoening is het gevolg van een te grote hoeveelheid suikers die zich in de spiercel heeft opgehoopt. Dit kan ontstaan op het moment dat het paard met het voer grote hoeveelheden energie opneemt, maar dit niet hoeft te gebruiken voor het verrichten van arbeid.
De energie wordt dan opgeslagen als reserve.
Bij een overschot aan energie zal het paard, zodra het gaat werken, niet voldoende zuurstof aan kunnen voeren om al deze energie op de juiste manier te verbranden. Hierdoor ontstaan meer afvalstoffen dan bij een normale verbranding, vervolgens is het lichaam niet in staat al deze afvalstoffen af te voeren (voornamelijk melkzuur). Daardoor blijven er afvalstoffen achter in de spier, waardoor deze stijf wordt. Dit kan het begin zijn van spierbevangenheid.
Als preventie is het aller belangrijkste om arbeid met regelmaat te verrichten, het werk goed op en af te bouwen, en stress zoveel mogelijk te voorkomen. Daarnaast is het tevens belangrijk om in perioden van rust of minder arbeid, het voerbeleid hieraan aan te passen.
Vitamine E / selenium verbindingen hebben een positieve werking op de stofwisseling van de spieren, en kunnen een bijdrage leveren aan het voorkomen van spierbevangenheid. Ook het herstellen van de balans in het lichaam van het paard en afvalstoffen afvoeren met kruiden ondersteunen het paard om eerder beter te worden.
In het kort mogelijke oorzaken van spierbevangenheid:
- Onregelmatige training
- Te veel energiek voer (veel suikers en zetmeel)
- Stress / spanning
- Verstoorde calcium / fosfor verhouding
- Excessieve training wanneer het paard niet in goede conditie is
- Vele onbekende oorzaken
Spierbevangenheid bij paarden kan in verschillende gradaties voorkomen, te weten licht, matig en ernstig. Over het algemeen geld dat een spierbevangen paard pijn heeft bij het lopen, en zal dit dus proberen te voorkomen.
Mogelijke symptomen bij lichte spierbevangenheid:
- Krabben, zweten, (overeenkomstige symptomen zoals bij koliek)
- Omhoog gebogen rug
- Stijf in de achterhand
- Na enkele uren zullen deze symptomen meestal verdwijnen
- Bloedonderzoek zal een lichte verhoging van de spierenzymen tonen
Mogelijke symptomen bij matige spierbevangenheid:
- Krabben, overmatig zweten (overeenkomstige symptomen zoals bij koliek)
- Paard wil gedurende de training niet meer graag lopen
- Paard krijgt een stijve en sterk verkorte pas
- Spieren in de achterhand kunnen gaan trillen en worden vervolgens stijf en pijnlijk
- Kans op bruine urine (dit duidt op de aanwezigheid van myoglobine, myoglobine is erg schadelijk voor de nieren)
- Een bloed test zal een duidelijke verhoging van de spierenzymen tonen
Mogelijke symptomen bij zware spierbevangenheid:
- Paard zal kort na het begin van de training overmatig gaan zweten
- Paard zal stijf gaan lopen, en soms zal hij zelfs weigeren
- Paard wordt angstig, heeft wijde neusgaten
- Een verhoogd hartritme en ademfrequentie
- De urine is duidelijk bruin gekleurd
- Paard wil graag gaan liggen en komt liever niet overeind
- Een bloed test zal een zeer sterke verhoging van de spierenzymen tonen