De ziekte van Cushing (Pituitary Pars Intermedia Dysfunction of Equine Cushing Syndrome) ontstaat bij het paard door schade aan de zenuwen die de hypofyse aansturen. De hypofyse is een klier die onder de hersenen hangt en daarom ook wel hersenaanhangsel wordt genoemd. De term ‘ziekte van Cushing’ duidt op een goedaardige tumor op de hypofyse, die bij honden bekend is. Het blijkt dat dit bij paarden pas in een veel later stadium ontstaat, waardoor we voor paarden nu de nieuwe term PPID gebruiken voor deze ziekte.
De hypofyse maakt door het gebrek aan aansturing te veel ACTH (adrenocorticotroop hormoon) aan, wat zorgt voor een verhoogde uitscheiding van corticoïden (zoals cortisol) door de bijnieren. De bijnieren zijn twee kleine klieren dichtbij de nieren. Het stress-hormoon cortisol verlaagt de aanmaak van eiwitten, verhoogt de bloedsuikerspiegel, onderdrukt het immuunsysteem en heeft een ontstekingsremmende werking.
Door deze overmatige productie van corticoïden wordt de suiker en vet stofwisseling ontregeld, waardoor insuline resistentie of hoefbevangenheid kan ontstaan. De ACTH waarde kan met een bloedonderzoek worden gecontroleerd, waarmee je een indicatie krijgt van de mogelijkheid van PPID bij jouw paard. Deze waarde is mede afhankelijk van het seizoen en kan daardoor variëren tijdens het jaar. Let dus goed op wanneer je het laat testen of hou daar rekening mee.
Symptomen PPID
- Overmatige en gekrulde haargroei, met soms een afwijkende kleur of structuur, niet goed verharen
- Overmatig drinken en plassen
- Overmatig zweten
- Dunner en minder krachtig worden van spieren met name op de bovenlijn
- Vaak een toegenomen eetlust
- Vetbulten in de holte boven het oog
- Een bolle buik met een kale rug door het verdwijnen van rugspieren
- Verminderde weerstand
- Moeilijk genezende wondjes en terugkomende infecties (zoals mok en regenschurft)
- Verminderde vruchtbaarheid en afwijkende cyclus
In een vroeg stadium: afgenomen werklust, prestatieverlies, karakter veranderingen (rustiger, minder alert, slaperiger)
De ACTH-waarde uit bloedonderzoek moet altijd in combinatie met de symptomen bij het paard en de algehele toestand van het paard bekeken worden. ACTH is namelijk een a-specifiek hormoon, wat het lichaam tot actie aanzet, bijvoorbeeld bij de langdurige aanwezigheid van stress of pijn. Een hoge ACTH waarde hoeft niet betekenen dat er zenuwschade bij de hypofyse is, wél dat er iets aan de hand is met het paard.
Wat kun je doen?
Weinig of geen krachtvoer: geef zo min mogelijk krachtvoer, omdat een hoog gehalte aan suikers en zetmeel de kans op hoefbevangenheid kan vergroten. Geef je wel krachtvoer, geef dan krachtvoer met een laag suiker- en zetmeel gehalte.
Goede kwaliteit ruwvoer: kies voor een goed ruwvoer, waarbij de basisbehoefte word gedekt eventueel aangevuld met een compleet vitaminen en mineralen supplement. Voer bij voorkeur hooi, omdat kwaliteit en suikergehalte van kuil er wisselend kan zijn. Hooi uit onbemeste gebieden kan een hoog suikergehalte bevatten. Doe voorzichtig met gras, het wisselt per paard en per weide of een paard met PPID hiermee om kan gaan of niet.
Zorg voor een goede lichaamsconditie: probeer je paard in een optimale conditie te houden. Een te mager paard is niet goed, maar overgewicht vergroot de kant op insuline resistentie, waardoor hoefbevangenheid kan ontstaan.
Vermijd stress: naast goede voeding, is het ook belangrijk om stress zoveel mogelijk te vermijden
En dan?
Als er eenmaal zenuwschade is ontstaan zal deze zichzelf waarschijnlijk niet meer kunnen herstellen. Het meest ingezette medicijn om het paard weer terug in balans te brengen is pergolide. Dit medicijn neemt de functie van de zenuwen over om de hypofyse af te remmen. Pergolide (merknaam Prascend) is alleen erg duur voor paarden en kent ook minder fijne bijwerkingen, zeker wanneer het paard nog moet wennen of bij te hoge dosering. Met bepaalde kruiden aangepast op PPID kan het paard het nog heel lang goed doen. Bij welke manier van behandelen dan ook is het belangrijk om de ACTH-waarde regelmatig te laten controleren, deze moet zo mogelijk weer terug gebracht worden naar de normaalwaarde en daar ook blijven, anders is het misschien nodig om de dosering van de medicatie aan te passen.
Meer lezen?
We hebben een uitgebreid e-book geschreven over PPID gebaseerd op de laatste wetenschappelijke onderzoeken! Deze is hieronder te vinden.
